Erasing & Recovering on a Saturday Afternoon
25.06.2011

Moniek Toebosch (Breda, 1948 – Amsterdam, 2012) was zonder twijfel de leading lady van de Nederlandse performancekunst. Sinds het eind van de jaren zestig maakte ze naam met interdisciplinaire, tijdelijke projecten in de openbare ruimte, maar ook in musea, theaters en via de Nederlandse televisie. Met haar interdisciplinaire benadering was Toebosch van invloed op een jongere generatie kunstenaars en theatermakers. Bekendheid bij een groter publiek verwierf Toebosch met haar muziektheatersolo Ze zeggen dat ze zingt (1978), en later met Aanvallen van Uitersten in 1983, een controversiële serie van vier televisieprogramma’s, waarbij zij het publiek kennis liet maken met op dat moment nieuwe stromingen in de beeldende kunst, muziek, theater, dans en letteren. Maar het bekendste werk van haar is ongetwijfeld het meerjarige project Engelen, een geluidsinstallatie die tussen 1994 en 2000 uitsluitend te beluisteren viel via de autoradio op de Houtribdijk tussen Enkhuizen en Lelystad, midden in het IJsselmeer.
Sinds kort is dit werk in ere hersteld en valt weer te beluisteren, niet zoals vroeger via een radio frequentie maar via een app.

Voor haar bijdrage aan Lustwarande ’11 zette Toebosch tijdens de opening op 25 juni een Afrikaanse olifant in, die ze op z’n Indiaas bereed, gekleed in een lange witte jas en laarzen. Achter de olifant hing een eg, waarmee een spoor over de paden van De Oude Warande getrokken werd. Toebosch begon haar majesteitelijke tocht direct na de officiële opening van Lustwarande ’11 onder muzikale begeleiding van Arvo Pärts Arbos. De performance was geïnspireerd op Toebosch’ bezoek als kind aan de dierentuin die destijds een deel van De Oude Warande besloeg. Maar ook verwees ze met deze performance naar de zogeheten fêtes galantes die in de tijd waarin het park ontstaan is, de Barok, gehouden werden. Daarbij werden niet zelden exotische dieren gepresenteerd die nooit eerder in Europa te zien waren geweest. De titel, Erasing & Recovering on a Saturday Afternoon, is een verwijzing naar het nummer Lazing on a Sunday Afternoon (1975) van Queen. Met deze ingreep, die even monumentaal was als ze zinloos leek, wiste Toebosch als het ware haar verleden en herstelde het tegelijkertijd weer, vergelijkbaar met het afbranden van een oude verflaag om die vervolgens te vervangen door een nieuwe, met een open einde, als het leven zelf.

Na een jarenlange strijd tegen kanker, overleed Moniek Toebosch in november 2012. Haar werk voor Lustwarande bleek haar zwanenzang te zijn.