Matea Bakula – Sweet Expanse (2023)

Aan de geometrische beeldtaal en gladde maar wonderlijke oppervlakken van Sweet Expanse valt vanuit de verte het handschrift van de kunstenaar af te lezen. De sculpturen van Matea Bakula (Sarajevo (BA), 1990, woont en werkt in Utrecht) ontstaan met regelmaat vanuit basisvormen als balken, cilinders en bollen: vormen die zich gemakkelijk laten herkennen en de bezoeker daardoor toestaan zich te richten op wat er op – of net onder – het oppervlak plaatsvindt.

Bakula werkt met alledaagse materialen als bijenwas, ribbelkarton en purschuim tot gips: materialen die ze die ze met doeltreffende ingrepen weet te manipuleren, waardoor de aanschouwer op het verkeerde been gezet wordt. Van tien meter lange boorkernen die van PU-schuim blijken te zijn, tot monumentale zuilen die ogen als marmer en van dichtbij van papierklei blijken te zijn, gemaakt van gerecycled papier.

Een zelfde verrassing vindt plaats in het werk dat Bakula voor Eartheaters ontwikkelde, waarin ze onder meer suiker en polystyreen samenbracht. Wanneer je het werk nadert, ontwaar je in de rechthoekige panelen gekarameliseerde formaties. Zie je een onderzeese krater, een karstlandschap, of openbaart zich een sterrenstelsel? Met dit ‘ingekaderde universum’ wordt de bezoeker uitgelokt tot het focussen op details, om vervolgens geconfronteerd te worden met een heelal.

Wanneer ze over haar relatie met haar materiaal spreekt, omschrijft Bakula zichzelf als ‘choreograaf’. Net als de bewegingen van de dansers nooit volledig te beheersen vallen, heeft ook het materiaal een eigen grilligheid en bewegingspatroon. De kunstenaar heeft geen totale controle over de materialen die ze gebruikt en haar invloed is van tijdelijke aard. Dit dringt door in haar werkwijze. Dus in plaats van het materiaal in haar handen te controleren, laat ze zich verwonderen over hoe het kronkelt, verspreidt of uitstrekt. De bezoeker nodigt ze uit zich eenzelfde afwachtende houding aan te meten.

Met bescheiden middelen een haast buitenaards effect creëren. Bakula noemt het een ode aan het alledaagse. Door bezoekers te laten stilstaan bij de materialen waarmee we ons omringen, is Sweet Expanse tevens een ode aan de verbeeldingskracht.